hukukun üstünlüğü

Hrant Dink Vakfı 2015 Uluslararası Hrant Dink Ödülleri, 15 Eylül akşamı düzenlenen törende Suudi Arabistan’dan kadın hakları savunucusu Samar Badawi ve Türkiye’den LGBT hakları ve özgürlükleri alanında çalışan Kaos GL’ye verildi. 

Türkiye’nin önemli dört sendikası ve meslek kuruluşu, çözüm sürecinin sona ermesinin ardından Kürtlerle yeniden başlayan savaşa müzakereler yoluyla son verilmesi amacıyla 10 Ekim 2015’de büyük bir miting yapmaya karar verdiler. Başkent Ankara’daki mitingin hedefi ülkenin dört yanından gelen 100 bin kişinin güçlü bir barış mesajı vermesiydi. Mitingi ana muhalefet partisi CHP ve Kürt hareketiyle sosyalistlerin ittifak partisi HDP de destekliyordu. 

Mevcut anayasanın başlangıç ilkeleri ve ilk dört maddesi geçerli olduğu sürece, Kürt sorununa çözüm bulunması mümkün gözükmemektedir.

Sadece Kürtlerin değil, tüm Türkiye’nin bu şekilde yönetilmesi artık mümkün değildir. Düşünün, okullara dağıtılacak süt ihalesinin bile merkezden yapıldığı bir ülkede yaşıyoruz. Bu meselenin bile yerel yönetimlere ve okul aile birliklerine devredilemediği bir Türkiye istikrarsızlıktan kaçamaz. Başkanlık sisteminin en basit ifadeyle yanlış teşhis ve tedavi anlamına geldiği açıktır. 

Son zamanlardaki, özellikle 17 Aralık operasyonları sonrasındaki torba kanun uygulamasının amacı ise, hukuk düzenini AKP lider kadrosunun siyasî tercihleri yönünde şekillendirmek, böylece çoğunluk partisinin eğilimini idarî düzene ve yargı bürokrasisine hakim kılmaktır. Böyle bir eğilimin ise, Avrupa demokrasisinin temelini oluşturan çoğulculuk ve hukuk devleti kavramlarıyla bağdaşmadığı açıktır. 

Türkiye’nin nüfusunun yaklaşık yüzde 31,2’si (76,4 milyon) 18 yaşın altındadır, yani Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2013 verilerine göre çocuk sayılmaktadır. Çocukların sayıca bu kadar fazla olması çocukları korumaya yönelik güçlü bir sistemin varlığını gerektirmektedir. Ancak, bu ihtiyacın aksine, 245.080 çocuk güvenlik birimlerine getirildi. Bunların çoğu suç ve hafif suç vakaları, ancak aralarında suç mağduru olanlar da var (nedenlerin ve rakamların dağılımı için bkz. aşağıdaki tablo). 2013’te en az 117.367 çocuk adaleti ihlâl ettiği için mahkemeye çıkarıldı.  Bu çocuklardan çoğu ilk defa suç işlemişti ve en az 44.352’si cezaya çarptırıldı.  

Türkiye çocuk hakları konusunda uluslararası sözleşmelere imza atmış ve yasalarla çocuk koruma kanunu çerçevesinde kâğıt üstünde koruyucu ve destekleyici çerçeve sağlamıştır. Ancak, hükümetin girişimlerindeki tutarsızlıklar ve ayrımcı politikalar, devletin kurumları arasındaki kopukluk, yasaların uygulanma aşamasındaki zorluklar, toplumsal alanda bilinçlenme ve farkındalığın yetersiz olması, ataerkil sistemin çocuk şiddetini meşrulaştırması, yasa yapıcıların muhataplarıyla işbirliği ve dayanışma içinde olmaması “geleneklerin” çocuğu köleleştiren anlayışının, çocuk ihmali ve istismarının, şiddetin, tecavüzün sürmesine yol açmaktadır. Bu nedenle, devlet politikası kapsamında çocuk politikası oluşturmak ve bunu bu alanda uğraş veren platformlarla birlikte uygulamaya geçirmek gerekmektedir. 

İçinde bulunduğumuz yeni anayasa süreci ilk kez bize halktan gelen taleplere dayanan, aşağıdan yukarı demokratik bir anayasa yapma olanağını veriyor. Demokratik bir anayasa için bir yandan uzlaşıcı, öte yandan katılımcı bir süreç gerekli. TBMM bünyesinde kurulan ve Meclis’te grubu bulunan dört siyasal partinin, sandalye sayılarına bakılmaksızın üçer milletvekili ile eşit temsil edildiği ve Meclis Başkanı’nın başkanlığı altında toplandığı Anayasa Uzlaşma Komisyonu, uzlaşıya dayanan bir anayasa yapma amacına uygun bir yapı. Bu Komisyon’un belirlediği usullere göre, komisyon bütün kararlarını görüş birliği ile alır. Komisyon’da kabul edilen tasarının sonradan değiştirilmesi durumunda da dört partinin onayı gereklidir. Bu ilkeler bir uzlaşı sağlanmasına hizmet eder. Yeter ki kurulan bu yapı işlesin ve siyasal partiler taahhütlerine sadık kalsın.