LI OHALa FEMÎNÎZMÊ

Ceren Belge, ji sala 2010 û pê de li zankoya CONCORDIA, li ser şaxê ilmi, siyaset, hiquq û siyaset, navnas û hindikayi, cinsiyeta civakî xebatên xwe berdevem dike. Di salê 2006, 2007, 2010 u 2011 n de bi Nebahat Akkoç re, sohbetê pir dirêj hatiye afirandin. Ev sohbetê dirêj û pirtûk, delîl û hûnandina jiyana damezrênerê Kamerê mamoste Nebahat Akkoç e ku ji seri pê de, çawa çirokek berxwedaniyê ava kiriye.

Nebahat Akkoç, keçek malbata wê ji Diyarbekirê ye. Bi salê dirêj li bingeha Diyarbekir û li gündê wê mamostetî kiriye. Dema bû serokê Eğitim-Sen, şaxê Diyarbekirê, di sala 1993 de mêrê wê Zübeyir Akkoç, ku wek wê ew ji mamoste bû, hat kuştin. Pişti kuştina mêrê xwe teqawut bû... Bi esli temamiya çirokê pişti wê kuştinê dest pê dike. Bi xuyanî jî, koka malbata Akkoç û pişti 12ê îlonê, li Diyarbekirê salên 1990 ku jiyana newazeyiyê lê derbas dibûn, şertê misoger çêkiriye û Nebahat Akkoç li dijî van şertan biryara berxwedan û tekoşînê sitandiye. Ji sebeba serilêdana AİHMê, ku li Tirkiyeyê di nav serlêdana yekemin de ye, pêvajoya dosya wê, bi şeklê têvel, li diji tundiyê maye. Doza Nebahat Akkoç, bi navê “DOZA AKKOÇ” derbasi dirokê bûye. Vêya ji hew aliyekî berxwedana Nebahat Akkoç e. Ev doz di 2000 de xilas bû û di mirina Zübeyir Akkoç ihmala dewletê” hat ditin. Beriya û dawiya biryara AİHMê de jî Nebahat Akkoç berxwedan dide.

KOK, “ASAYİ” JİYAN

Bavê Akkoç, koka xwe di 1915 de, dayika wê ji 1938 de wenda kiriye. Di van dirokan de sirgûn bûne, tenê mane, ji malbata xwe û ji welatê xwe hatine veqetandin. Paşê ji du insanên bê kok bi hev re dane zewicandin. Nebahat Akkoç ji malbateke Ermenî-Elewî, keçeke kurd e. Nakokiya nav malbata xwe hîs bike jî, serê ewil tu manê nade vê nakokiyê. Lê bi şiklekî xwe wek “hinekî din” yan ji, dizane ku ne asayi ne. Heman wek, zarokan ew çi hîs dike ew ji wê hîs dike. Ceren Belge, di pirtûka xweyi “Li Ohalê Feminizm”ê de, bi keç û lawê Nebahat Akkoç’re jî gotûbejkirin çêkiriye. Wekhevbûna hestê wê û keça wê, li ser wan nivisan em dizanin; “ Min li malbatên hevalên xwe dinihêri, min digot çiqas malbatên asayî ne, pergalekî wan heye, xuya nîne, wan çê dikin. Li gel min ne wiha bû. Di civina xwediyê xwendekaran de, wek wan, malbatên asayî, ji bo min yek wisa bi min re jî eleqe bibe, yek min jî temam bike……..”

Belki ji vê sedemê, heta em bibêjin, ji vê sedemê zêdetir jî, di xwandina pirtûkê de şahidbûna me li ser Nebahat Akkoç, gelek insanê ku jiyanek bi sir dom dikir û xwe ranegirtin, zorbûn dev jê bernade, bes kirin jî nake. Xwe diparêze, yek welatê ku dîtiye, li wê derê dixwaze koka bedre, çirokek xwemalî dihonîne. Wek ê din ihtimala “asayi” yê zû de rewiyaye, lê qed nebe gundek, welatek û malek heye. Telefonê ku lê, carna bersivdan zarok dibin, dengê li hember zaroka guhdarî nake, bi mirinê tehdit dike, der û dor, ji bo çûna Akkoçê ,carna zorê didinê, carna nesiheta dikin, lê Nebahat Akkoç li Diyarbekirê dimîne.

Xwendevan ewê ferq bikin hemû bi sitandina jiyandinê şop tuneye, ne di jiyana wê û ne di gotinê Nebahat Akkoç de.

“MAFÊ JINAN TUNEBÛYE”

Di 1994 de, ji berk û navê wê di nav endamên DEP de, derbas dibû û yek ji endaman bû, ji semeda serlêdana AİHMê Nebahat Akkoç hat binçavkirin. Pişti 12 rojan, di binçavkirinê de , îşkenceya ku lê hat kirin, tundi ya li ser jinan dihat kirin, bi cûdatî wê dest bi fikirandinê kir.” Derketina ji bin çav û pişti kêliyek bi ber baş bûnê ve çû, çûm komela mafê mirovan. Wê demê ez endamê rêvebiriya gişti bûm.(……) Êdi di IHDê de ezê nexebitim, pir xirab ez jiyam vê îşkenceyê de. Min got “Jibo Jinan dixwazim tiştekî çêbikim”. Di bin çavan de, nebûna mafê mirovan, di jiyanê de ji min pir ferq kir ku, tu mafê Jinan tuneye.

Di navbera 1994-1997 an de, ji bo haziriya bingeha jinan Kamer xebat kir. 1997 de sazkirina rêxistinê çêkir û di vê pêvajoyê de tekoşin xwe li ser jinên azad daye.”Bi azadiya xwe sazkirina KAMERê, ne saziyê siyasi û ne ji dewlet bawermend bû.” Di pêvajoya Kamerê de tehdit lê hatin kirin, bi hinek aliyan jî, tecrît û sabote li ser Akkoç çêkirin.

Ev roj di 23 bajaran de rexistibûna KAMERê û xebatên wê di nav qada netewi û nawnetewî de bi gelek bertilan hatiye peydebûnê. Bi gelek jiyana jinan desdandin kir, li ser navê “namûs”ê jinên fermana mirina wan derketibûn, gelek jiyana wan jinan xilas kir û li jiyane, mabûna wan bû sebeb.

Li OHALê feminizm, ne di maneya klasîk de pirtûkek hevgotinê ye. Pirsên Ceren Belge, pir hindik Nebahat Akkoç dabeşkirav dike. Akkoç sal rijandiye vegotina xwe. Di vegotina çiroka xwe ya jiyana kesayî de, 30 salên Tirkiyeyê dawiyê -em bêjin heya 1915- dirêjiya dirokê ji veguherîn kiriye. Diroka welatekî, tesîra li ser jiyana yek şexsî bi ditina aliyekî, pir xebatek girîng e. Li OHALê feminizm, femînîstiya di şertê halê nuwazeyî de axiftina zorbûna wê li aliyekî, li aliyê din jî şertê halê nuwazeyî de nexûyakirina hin xirabtir, mafê jiyanê derxistina ber çavan û ji bo ev li jiyanê bê girtin, ev pirtûk dibêje “LI OHALê’ FEMÎNÎZM.”

LI OHALê’ FEMÎNÎZM

Nebahat Akkoç behs dike

Ceren Belge

Pirtûkxaneya AYİZİ

2012, 240 RÛPEL, 20 tl.